Hán học danh ngôn về việc đời, thế sự

 

Bần tiện sinh ra cần kiệm, cần kiệm sinh ra phú quý, phú quý sinh ra kiêu sa, kiêu sa sinh ra dâm dật, dâm dật lại sinh ra bần tiện.

Sử Điển Nguyện Thể Tập

 38 người thích      Thích

~*~

Rồng mà thất thế, thì cũng như giun.

Ngỗi Ngao

 31 người thích      Thích

~*~

Nước lấy nhà làm gốc.

Mạnh Tử

 29 người thích      Thích

~*~

Nước quá trong cá chẳng còn, người quá nóng vội trí khôn kém nhiều.

水太清则无鱼，人太紧则无智。 
Thủy thái thanh tắc vô ngư, nhân thái khẩn tắc vô trí.

Tăng Quảng Hiền Văn

 22 người thích      Thích

~*~

Vạn vật đều có gốc có ngọn, sự việc đều có đầu có cuối, biết được cái gì có trước có sau thì đã gần với cái đạo rồi. 

物有本末，事有終始，知所先後，則近道矣。
Vật hữu bổn mạt, sự hữu chung thủy, tri sở tiên hậu, tắc cận đạo hĩ. 

Lễ Ký

 16 người thích      Thích

~*~

Dụng ý trồng hoa hoa chẳng mọc, vô tâm cắm liễu liễu lên um.

有意栽花花不发，无心插柳柳成阴。
Hữu ý tài hoa hoa bất phát, vô tâm sáp liễu liễu thành âm.

Tăng Quảng Hiền Văn

 14 người thích      Thích

~*~

Lửa bốc lên cao, nước chảy xuống thấp, thế mà lửa bao giờ cũng thua nước.

Văn Trung Tử

 14 người thích      Thích

~*~

Con người sinh sống một đời, cỏ cây nảy nở một thời tiết xuân.

人生一世，草生一春。
Nhân sinh nhất thế, thảo sinh nhất xuân.

Tăng Quảng Hiền Văn

 12 người thích      Thích

~*~

Trời đất bốn mùa còn có thăng trầm, huống chi là con người! 

天地四時猶有消，而況人乎？
Thiên đích tứ thì do hữu tiêu, nhi huống nhân hồ. 

Thế thuyết tân ngữ

 12 người thích      Thích

~*~

Thân dê mà lốt cọp, thấy cỏ thì thích, thấy chó sói thì run, quên mất cả bộ da khoác là lốt cọp.

Dương Tử

 11 người thích      Thích

~*~

Khi mới sinh ra, tính nết người ta gần giống nhau, về sau tập quán khác nhau nên tính tình sẽ khác xa nhau. 

性相近也，习相远也。
Tính tương cận dã, tập tương viễn dã. 

Khổng Tử

 9 người thích      Thích

~*~

Người sinh ở đời, thế lực, chức vị và tiền của có thể coi thường được đâu! 

人生世上, 勢位富貴, 蓋可忽乎哉! 
Nhân sanh thế thượng, thế vị phú quý, cái khả hốt hồ tai! 

Chiến Quốc Sách

 8 người thích      Thích

~*~

Ngựa không sức chạy do gầy yếu, người chẳng phong lưu chỉ vì nghèo. 

馬行無力皆因瘦，人不風流只為貧。
Mã hành vô lực giai nhân sấu, nhân bất phong lưu chỉ vi bần.

Tăng Quảng Hiền Văn

 8 người thích      Thích

~*~

Vận hội lỡ làng vàng hoá sắt, thời cơ may mắn sắt như vàng.
Đọc sách nghiền ngẫm kỹ càng, một chữ đáng giá nghìn vàng hỡi ai.

运去金成铁，时来铁似金，
读书须用意，一字值千金。
Vận khứ kim thành thiết, thời lai thiết tự kim.
Ðộc thư tu dụng ý, nhất tự trị thiên kim.

Tăng Quảng Hiền Văn

 8 người thích      Thích

~*~

Người “trí” hay lo, người “nghĩa” hay làm, người “nhân” hay trì thủ. 

Cốc Lương

 8 người thích      Thích

~*~

Mặt trời mặt trăng làm sáng sủa cho thiên hạ mà không ai ơn; đất nước núi sông, làm no ấm cho thiên hạ, mà không ai quý.

Nhâm Tử

 7 người thích      Thích

~*~

Cũng một chữ “tình” đem dùng cho quốc gia, xã hội, thì hay vô cùng, đem dùng ở chốn nguyệt hoa, thì có khi thiệt mạng.

Hiệp Tà Kính

 7 người thích      Thích

~*~

Dân nghèo thì mưu trí xảo trá phát sinh.

民貧則姦智生。 
Dân bần tắc gian trí sanh. 

Quản Tử

 7 người thích      Thích

~*~

Núi có cây sống ngàn năm, trên đời ít gặp cụ trăm tuổi già.

山中也有千年樹，世上難逢百歲人。 
Sơn trung dã hữu thiên niên thụ, thế thượng nan phùng bách tuế nhân.

Tăng Quảng Hiền Văn

 7 người thích      Thích

~*~

Kẻ dũng mà ghét sự nghèo hèn của mình thì dễ làm loạn. Kẻ bất nhân mà bị ghét bỏ quá mức cũng dễ làm loạn. 

好勇疾贫，乱也。人而不仁，疾之已甚，乱也。
Hiếu dũng tật bần, loạn dã. Nhân nhi bất nhân, tật chi dĩ thậm, loạn dã. 

Khổng Tử

 6 người thích      Thích

~*~

Thiên hạ thật không có cảnh ngộ nào dễ xử, nhân gian thật không có thì giờ nào là bỏ đi. 

Tăng Quốc Phiên

 6 người thích      Thích

~*~

Thiên hạ đều vì lợi mà xô đẩy nhau đi, thiên hạ đều vì lợi mà đua chen nhau lại. 

Lục Thao Dật Văn

 6 người thích      Thích

~*~

Lầu gần mặt nước sớm trăng, cây gần ánh nắng chồi xuân nẩy nhiều.

近水樓台先得月，向陽花木早逢春。
Cận thủy lâu đài tiên đắc nguyệt, hướng dương hoa mộc tảo phùng xuân.

Tăng Quảng Hiền Văn

 5 người thích      Thích

~*~

Nước trôi cuối bãi đâu tình ý, mây tụ đầu non vốn tự nhiên.

流水下滩非有意，白云出岫本无心。
Lưu thủy hạ than phi hữu ý, bạch vân xuất tụ bản vô tâm.

Tăng Quảng Hiền Văn

 5 người thích      Thích

~*~

Gần nước biết tính cá, gần núi hiểu tiếng chim.

近水知鱼性，近山识鸟音。
Cận thủy tri ngư tính, cận sơn thức điểu âm.

Tăng Quảng Hiền Văn

 5 người thích      Thích

~*~

Hùm thiêng ở núi, oai vệ vô cùng, đến lúc sa cơ, cũng hèn, cũng nhục.

Tư Mã Thiên

 5 người thích      Thích

~*~

Mõ vì kêu mà chóng thủng, dầu vì sáng mà chóng hao.

Cổ Ngạn

 5 người thích      Thích

~*~

Những thứ hổ báo ăn thừa, là thứ chuột bọ tranh nhau chí chết.

Bão Phác Tử

 5 người thích      Thích

~*~

Tất cả những người đời nay đều gấp cầu danh vọng và quan tước. 

凡今之人急名以官。
Phàm kim chi nhân cấp danh dĩ quan. 

Hàn Dũ

 4 người thích      Thích

~*~

Nghèo khó tự tại thung dung, giàu sang lắm nỗi mông lung ưu sầu.

貧窮自在，富貴多憂。
Bần cùng tự tại, phú quý đa ưu.

Tăng Quảng Hiền Văn

 4 người thích      Thích

~*~

Cái bóng không vật gì cong mà thẳng được, cái vang không vì tiếng xấu mà tốt được.

Quản Tử

 4 người thích      Thích

~*~

Gấm vóc mà xé rách từng mảnh, không bằng vải thường mà còn nguyên.

Bão Phác Tử

 4 người thích      Thích

~*~

Đá đập được, mà không thể làm mất được chất rắn; son mài được, mà không thể làm mất được sắc đỏ.

Lã Thị Xuân Thu

 4 người thích      Thích

~*~

Tưởng rằng không có việc, tất là có việc; sợ rằng có việc, tất là không có việc.

Nhân Sinh Tất Độc Thư

 3 người thích      Thích

~*~

Đến như ào ạt gió mưa, khi đi sạch bóng như xua bụi trần.

來如風雨，去似微塵。
Lai như phong vũ, khứ tự vi trần.

Tăng Quảng Hiền Văn

 3 người thích      Thích

~*~

Việc gì mà công chúng đang giận, thì chớ phạm đến; việc gì mà riêng mình ham muốn, thì khó làm nên. 

Tử Sản

 3 người thích      Thích

~*~

Lấp nước không lấp tự nguồn, tất nước lại chảy; chặt cây không chặt từ gốc, tất cây lại nảy mầm. 

Sử Tô

 3 người thích      Thích

~*~

Cứ xem bữa tiệc rượu mời, chén nào trước cũng chuốc người giàu sang.

不信但看筵中酒，杯杯先勸有錢人。
Bất tín đãn khán diên trung tửu, bôi bôi tiên khuyến hữu tiền nhân.

Tăng Quảng Hiền Văn

 3 người thích      Thích

~*~

Chẳng đứng cao để ngắm trông, nào ai tin được biển Đông sâu vời.

当时若不登高望，谁信东流海洋深。
Đương thời nhược bất đăng cao vọng, thùy tín đông lưu hải dương thâm.

Tăng Quảng Hiền Văn

 3 người thích      Thích

~*~

Phong tục xô đẩy, người khôn cũng khó tránh.

Dương Vận Truyện

 3 người thích      Thích

~*~

Nước đục thì cá ló khỏi mặt nước để thở, lệnh khắc nghiệt thì dân làm loạn.

水濁則魚喁, 令苛則民亂。 
Thuỷ trọc tắc ngư ngung, lệnh hà tắc dân loạn. 

Hàn Thi ngoại truyện

 3 người thích      Thích

~*~

Cổng thành bị cháy một khi, ao cá bỗng bị vạ lây bất ngờ.

城門失火，殃及池魚。 
Thành môn thất hỏa, ương cập trì ngư.

Tăng Quảng Hiền Văn

 3 người thích      Thích

~*~

Chim hồng, chim hộc, cất cánh bay xa, là nhờ có lông cánh; lông nhỏ trên lưng, lông tơ dưới bụng, mọc thêm một nắm, bay chẳng cao hơn, rụng mất một nắm, bay chẳng thấp hơn.

Hàn Thi Ngoại Truyện

 2 người thích      Thích

~*~

Muôn vật gốc ở trời, con người gốc ở tổ tiên.

萬物本乎天，人本乎祖。
Vạn vật bản hồ thiên, nhân bản hồ tổ.

Lễ Ký

 2 người thích      Thích

~*~

Má hồng người đẹp đừng già sớm, du tử hào hoa chớ có nghèo

紅粉佳人休使老，風流浪子莫教貧。
Hồng phấn giai nhân hưu sử lão, phong lưu lãng tử mạc giáo bần.

Tăng Quảng Hiền Văn

 2 người thích      Thích

~*~

Chốn huyên náo dễ kiếm tiền, nơi tĩnh mịch giữ được yên.

鬧里有錢，靜處安身。
Náo lý hữu tiền, tĩnh xứ an thân.

Tăng Quảng Hiền Văn

 2 người thích      Thích

~*~

Con cá no muốn làm khác hẳn loài cá, bỏ nước nhảy lên bờ thì phải chết; con hổ muốn làm khác hẳn loài hổ, bỏ núi ra đồng bằng thì phải bắt. 

Quan Doãn Tử