HÁN HỌC DANH NGÔN VỀ THIỆN ÁC

 

Ẩn ác dương thiện là bậc thánh; thích thiện ghét ác là bậc hiền; tách bạch thiện ác quá đáng là hạng người thường; điên đảo thiện ác để sướng miệng gièm pha là hạng tiểu nhân hiểm độc.

Khổng Tử

 40 người thích      Thích

~*~

Thiên địa vô tư, thần linh xét thấu cả điều tối kín. Không vì cúng tế mà hàng phúc, không vì lỗi tế mà hàng họa. Hễ người có thế thì chớ ỷ vào đến cùng, có phúc chớ hưởng cho hết, thấy nghèo khó chớ khinh khi tận. Ba điều ấy là thiên địa tuần hoàn, vòng đi vòng lại. Cho nên một ngày làm việc thiện, phúc dù chưa đến, họa đã xa rồi. Một ngày làm việc ác, họa dù chưa đến, phúc đã xa rồi. Người làm việc thiện như cỏ trong vườn xuân, không thấy dài hơn, mà ngày càng nhiều thêm. Người làm việc ác như viên đá mài dao, không thấy nó mòn mà ngày càng giảm bớt. Việc tổn hại người để mình yên ổn là việc rất nên răn mình. Việc phải dù nhỏ, cũng phải xử sự phương tiện với người; việc ác dù nhỏ, khuyên người chớ làm. Áo cơm tùy duyên, tự nhiên vui vẻ. Tính toán số mệnh làm gì? Hỏi quẻ bói làm gì? Khinh người là họa, tha người là phúc. Lưới trời lồng lộng, báo ứng rất nhanh. Hãy nghe lời ta dạy cho kỹ, dù thần cũng kính, dù quỷ cũng phục. 

天地無私，神明暗察。不為享祭而降福，不為失禮而降禍。凡人有勢不可倚盡，有福不可享盡，貧困不可欺盡。此三者乃天地循環，周而復始。故一日行善，福雖未至，禍自遠矣。一日行惡，禍雖未至，福自遠矣。行善之人，如春園之草，不見其長而日有所増。行惡之人，如磨刀之石，不見其損而日有所虧。損人安己，切宜戒之，一毫之善，與人方便。一毫之惡，勸人莫作。衣食隨緣，自然快樂。算甚麼命？問甚麼卜？欺人是禍，饒人是福。天网恢恢報應甚速。諦聽吾言，神欽鬼伏。
Thiên địa vô tư, thần minh ám sát. Bất vi hưởng tế nhi giáng phúc, bất vi thất lễ nhi giáng họa. Phàm nhân hữu thế bất khả ỷ tận, hữu phúc bất khả hưởng tận, bần khốn bất khả khi tận. Thử tam giả nãi thiên địa tuần hoàn, chu nhi phục thủy. Cố nhất nhật hành thiện, phúc tuy vị chí, họa tự viễn hĩ. Nhất nhật hành ác, họa tuy vị chí, phúc tự viễn hĩ. Hành thiện chi nhân, như xuân viên chi thảo, bất kiến kỳ trưởng nhi nhật hữu sở tăng. Hành ác chi nhân, như ma đao chi thạch, bất kiến kỳ tổn nhi nhựt hữu sở khuy. Tổn nhân an kỷ, thiết nghi giới chi. Nhất hào chi thiện, dữ nhân phương tiện. Nhất hào chi ác, khuyến nhân mạc tác. Y thực tùy duyên, tự nhiên khoái lạc. Toán thậm ma mệnh? Vấn thậm ma bốc? Khi nhân thị họa, nhiêu nhân thị phúc. Thiên võng khôi khôi, Báo ứng thậm tốc. Đế thính ngô ngôn, thần khâm quỷ phục.

Đông Nhạc Thánh Đế

 34 người thích      Thích

~*~

Chứa lành gặp lành, chứa dữ gặp dữ. Xét kỹ mà coi, trời đất chẳng lầm việc báo ứng đâu. Làm thiện gặp thiện, làm ác gặp ác. Nếu không thấy gặp, là vì chưa đến lúc mà thôi. 

Minh Tâm Bảo Giám

 31 người thích      Thích

~*~

Họa phúc không có cửa, người ta tự vời đến cho mình. Thiện ác có báo ứng, như bóng với hình. Cho nên trong tâm nuôi dưỡng cái thiện, chưa làm việc thiện, cát thần đã đến rồi. Trong tâm nảy sinh cái ác, dù chưa làm việc ác, hung thần đã theo rồi. Nếu đã từng làm việc ác mà sau hồi tâm ăn năn hối cải, lâu dài ắt sẽ ược cát lành, ấy gọi là chuyển họa thành phúc. 

禍福無門，惟人自招。善惡之報，如影隨形。所以人心起於善，善雖未為，而吉神已隨之。或心起於惡，惡雖未至，而凶神已隨之。其有曾行惡事，後自改悔，久久必獲吉慶，所謂轉禍為福也。
Họa phúc vô môn, duy nhân tự chiêu. Thiện ác chi báo, như ảnh tùy hình. Sở dĩ nhân tâm khởi vu thiện, thiện tuy vị vi, nhi cát thần dĩ tùy chi. Hoặc tâm khởi vu ác, ác tuy vị chí, nhi hung thần dĩ tùy chi. Kì hữu tằng hành ác sự, hậu tự cải hối, cửu cửu tất hoạch cát khánh, sở vị chuyển họa vi phúc dã.

Thái Thượng Cảm Ứng Thiên

 28 người thích      Thích

~*~

Lấy trung hiếu để lại cho con cháu thì con cháu hưng thịnh; lấy trí thuật để lại cho con cháu thì con cháu suy vong; lấy sự khiêm nhượng để giao tiếp với người thì mạnh; lấy điều thiện để giữ mình thì lành.

以忠孝遺子孫者昌，以智術遺子孫者亡。以謙接物者強，以善自衛者良。
Dĩ trung hiếu di tử tôn giả xương, dĩ trí thuật di tử tôn giả vong. Dĩ khiêm tiếp vật giả cường, dĩ thiện tự vệ giả lương. 

Cảnh Hành Lục

 25 người thích      Thích

~*~

Kẻ ác người sợ trời không sợ, người hiền người khinh trời chẳng khinh.

人惡人怕天不怕，人善人欺天不欺。 
Nhân ác nhân phạ thiên bất phạ, nhân thiện nhân khi thiên bất khi.

Tăng Quảng Hiền Văn

 23 người thích      Thích

~*~

Lòng tốt mạng cũng tốt, sớm phát đạt vinh hoa. Lòng tốt mạng không tốt, được ấm no một đời. Mạng tốt lòng không tốt, khó bảo toàn con đường phía trước. Lòng chẳng tốt mạng chẳng tốt, nghèo khó mãi tới già.

心好命又好，發達榮華早。心好命不好，一生也溫飽。命好心不好，前程恐難保。心命都不好，窮苦直到老。
Tâm hảo mệnh hựu hảo, phát đạt vinh hoa tảo. Tâm hảo mệnh bất hảo, nhất sinh dã ôn bão. Mệnh hảo tâm bất hảo, tiền trình khủng nan bảo. Tâm mệnh đô bất hảo, cùng khổ trực đáo lão. 

Minh Tâm Bảo Giám

 21 người thích      Thích

~*~

Người làm điều thiện thì trời lấy phúc mà trả lại; kẻ làm điều bất thiện thì trời lấy họa mà trả lại. 

為善者，天報之以福；為不善者，天報之以禍。
Vi thiện giả, thiên báo chi dĩ phúc; vi bất thiện giả, thiên báo chi dĩ họa. 

Khổng Tử

 20 người thích      Thích

~*~

Hễ ai làm việc thiện thì trời ban xuống trăm điều phúc, hễ ai làm việc bất thiện thì trời giáng xuống trăm điều họa. 

作善降之百祥，作不善降之百殃。
Tác thiện giáng chi bách tường, tác bất thiện giáng chi bách ương. 

Minh Tâm Bảo Giám

 16 người thích      Thích

~*~

Thấy tai vạ mà hay làm lành, thời tai vạ không đến nữa.

Thuyết Uyển

 15 người thích      Thích

~*~

Áo cừu tuy rách, không thể dùng da chó mà vá được. 

Xuân Thu Hậu Ngữ

 14 người thích      Thích

~*~

Người mê thích điều lành, phúc tuy chưa đến, song họa đã xa; người mà không thích điều lành, họa tuy chưa đến, song phúc đã xa. 

Trung Luận

 12 người thích      Thích

~*~

Nếu ta làm điều thiện, dù chỉ là học trò nghèo, cũng có người kính phục vì phẩm hạnh. Nếu ta làm điều ác, dù địa vị cực cao, cũng có người phê phán chống lại.

我如為善，雖一界寒士，有人服其德。我如為惡，雖位極人臣，有人議其逆。 
Ngã như vi thiện, tuy nhất giới hàn sĩ, hữu nhân phục kỳ đức. Ngã như vi ác, tuy vị cực nhân thần, hữu nhân nghị kỳ nghịch. 

Minh Tâm Bảo Giám

 11 người thích      Thích

~*~

Một ngày không nghĩ đến điều thiện, sự ác tự dấy lên.

一日不念善，諸惡自皆起。
Nhất nhật bất niệm thiện, chư ác tự giai khởi. 

Trang Tử

 10 người thích      Thích

~*~

Tích trữ vàng để lại cho con cháu, chưa chắc con cháu giữ gìn được; tích trữ sách vở để cho con cháu, chưa chắc con cháu sẽ học được; sao bằng tích trữ cái âm đức (*) không ai thấy để mà mưu toan lâu dài vĩnh viễn cho con cháu.

積金以遺子孫，子孫未必能守；積書以遺子孫，子孫未必能讀；不如積陰德於冥冥之中，以為子孫長久之計。 
Tích kim dĩ di tử tôn, tử tôn vị tất năng thủ; tích thư dĩ di tử tôn, tử tôn vị tất năng độc; bất như tích âm đức vu minh minh chi trung, dĩ vi tử tôn trường cửu chi kế.
(*) Âm đức: việc làm lành chỉ mình mình biết, làm không có ý cầu cho người ta biết đến, để người ta khen ngợi, chỉ vì việc lành, việc phải nên làm mà thôi.

Tư Mã Ôn Công

 10 người thích      Thích

~*~

Cả đời làm việc thiện, thiện còn chưa đủ; một ngày làm điều ác, ác đã thừa rồi. 

終身為善，善猶不足；一日行惡，惡自有余。
Chung thân vi thiện, thiện do bất túc; nhất nhật hành ác, ác tự hữu dư. 

Mã Phục Ba

 9 người thích      Thích

~*~

Điều thiện không tích, không đủ để gây được danh thơm; điều ác không tích, không đến nỗi tự hại mình. Tiểu nhân thấy điều lành nhỏ mà chẳng làm, thấy điều ác nhỏ mà chẳng tránh xa, nên ác tích chẳng thể che đậy, tội tình quá lớn, chẳng thể giải nổi.

善不積不足以成名，惡不積不足以滅身。小人以小善為無益而弗為也，以小惡為無傷而弗去也，故惡積而不可掩，罪大而不可解。
Thiện bất tích bất túc dĩ thành danh. Ác bất tích bất túc dĩ diệt thân. Tiểu nhân dĩ tiểu thiện vi vô ích nhi phất vi dã. Dĩ tiểu ác vi vô thương nhi phất khứ dã. Cố ác tích nhi bất khả yểm. Tội đại nhi bất khả giải. 

Chu Dịch

 9 người thích      Thích

~*~

Họa phúc không có cửa, người ta tự vời đến cho mình. Thiện ác có báo ứng, như bóng với hình. Cho nên trong tâm nuôi dưỡng cái thiện, chưa làm việc thiện, cát thần đã đến rồi. Trong tâm nảy sinh cái ác, dù chưa làm việc ác, hung thần đã theo rồi. Nếu đã từng làm việc ác mà sau hồi tâm ăn năn hối cải, lâu dài ắt sẽ ược cát lành, ấy gọi là chuyển họa thành phúc. 

禍福無門，惟人自招。善惡之報，如影隨形。所以人心起於善，善雖未為，而吉神已隨之。或心起於惡，惡雖未至，而凶神已隨之。其有曾行惡事，後自改悔，久久必獲吉慶，所謂轉禍為福也。Họa phúc vô môn, duy nhân tự chiêu. Thiện ác chi báo, như ảnh tùy hình. Sở dĩ nhân tâm khởi vu thiện, thiện tuy vị vi, nhi cát thần dĩ tùy chi. Hoặc tâm khởi vu ác, ác tuy vị chí, nhi hung thần dĩ tùy chi. Kì hữu tằng hành ác sự, hậu tự cải hối, cửu cửu tất hoạch cát khánh, sở vị chuyển họa vi phúc dã. 

Thái Thượng Cảm Ứng Thiên

 9 người thích      Thích

~*~

Thấy điều thiện như mình chẳng kịp (chuộng điều thiện hết lòng hết sức); thấy điều bất thiện như tay sờ vào nước nóng. Thấy người hiền thì mình phải lo làm sao cho bằng người ấy; mà thấy người chẳng hiền thì trong lòng phải xét xem mình có giống người ấy không.

見善如不及，見不善如探湯。見賢思齊焉. 見不賢而內自省也。 
Kiến thiện như bất cập, kiến bất thiện như tham thang. Kiến hiền tư yên. Kiến bất hiền nhi nội tự tỉnh dã. 

Khổng Tử

 8 người thích      Thích

~*~

Thiện thì thiện theo, ác thì ác theo, cũng như bóng theo hình, vang theo tiếng

Đổng Trọng Thư

 8 người thích      Thích

~*~

Người quân tử gặp điều thiện dù nhỏ đến mấy cũng không nên tránh, gặp điều ác dù nhỏ đến mấy cũng không nên hướng tới. 

君子見毫厘之善不可傾之，行有纖毫之惡不可為之。
Quân tử kiến hào ly chi thiện bất khả khuynh chi, hành hữu tiêm hào chi ác bất khả vi chi. 

Nhan Tử

 8 người thích      Thích

~*~

Ngày nào nghe được một câu nói thiện, làm được một việc thiện, ngày đó không sống uổng.

一日或聞一善言，行一善事，此日方不虛生。 
Nhất nhật hoặc văn nhất thiện ngôn, hành nhất thiện sự, thử nhật phương bất hư sanh. 

Minh Tâm Bảo Giám

 7 người thích      Thích

~*~

Việc làm trái nhẽ mà muốn xong, khác nào cầm ngược quần mà tìm cạp.

Đặng Tích Tử

 7 người thích      Thích

~*~

Ngày thường làm điều thiện, trời ban cho phúc; nếu ngu dại mà làm điều dữ, khó tránh khỏi tai họa. Thiện ác rốt cuộc luôn luôn có trả, cao bay xa chạy cũng chẳng trốn núp được đâu!

平生作善天加福，若是愚頑受禍殃。善惡到頭終有報，高飛遠走也難藏。
Bình sanh tác thiện thiên gia phúc, nhược thị ngu ngoan thụ họa ương. Thiện ác đáo đầu chung hữu báo, cao phi viễn tẩu dã nan tàng. 

Minh Tâm Bảo Giám

 7 người thích      Thích

~*~

Đạo trời là: người thiện thì được mệnh trời, người bất thiện thì mất mệnh trời vậy. 

道善則得之, 不善則失之矣。
Đạo thiện tắc đắc chi, bất thiện tắc thất chi hĩ. 

Lễ Ký

 7 người thích      Thích

~*~

Làm thiện muốn người ta thấy, điều thiện ấy không thực, 
Làm ác sợ người ta biết, điều ác ấy thực to.

善欲人見，不是真善；
惡恐人知，便是大惡。
Thiện dục nhân kiến, bất thị chân thiện, 
Ác khủng nhân tri, tiện thị đại ác.

Chu Tử Gia Huấn

 7 người thích      Thích

~*~

Người ở lành với ta, ta cũng ở lành lại với người. Người sống ác với ta, ta vẫn phải ở lành với người; ta không sống ác với người, lẽ nào người có thể sống ác mãi với ta hay sao?

於我善者，我亦善之。於我惡者，我亦善之。我既於人無惡，人能於我無惡哉！
Vu ngã thiện giả, ngã diệc thiện chi. Vu ngã ác giả, ngã diệc thiện chi. Ngã kí vu nhân vô ác, nhân năng vu ngã vô ác tai! 

Trang Tử

 7 người thích      Thích

~*~

Theo điều thiện như leo lên càng ngày càng cao, theo điều ác như xuống càng ngày càng sâu. 

從善如登，從惡如崩。
Tòng thiện như đăng, tòng ác như băng. 

Minh Tâm Bảo Giám

 6 người thích      Thích

~*~

Người ta mà tốt với mình
Thì mình tốt lại thật tình ngay đi
Người ta xử xấu mình gì
Mình không xấu lại như y mới là
Việc lành chớm khởi lòng ta
Thì trời chiều ý hẳn là việc nên
Hễ ai làm ác triền miên
Tất là có kẻ không hiền trị ngay

於我善者，我亦善之
於我惡者，我亦善之
我有善念，天必隨之
彼既為惡，有惡人治
Ư ngã thiện giả, Ngã diệc thiện chi
Ư ngã ác giả, Ngã diệc thiện chi
Ngã hữu thiện niệm, Thiên tất tùy chi
Bỉ kí vi ác, Hữu ác nhân trì 

Minh Đạo Gia Huấn

 6 người thích      Thích

~*~

作善降之百祥，作不善降之百殃。Tác thiện giáng chi bách tường, tác bất thiện giáng chi bách ương. 

Hễ ai làm việc thiện thì trời ban xuống trăm điều phúc, hễ ai làm việc bất thiện thì trời giáng xuống trăm điều họa.

Minh Tâm Bảo Giám

 6 người thích      Thích

~*~

Thấy việc thiện thì vội vàng như đuổi theo không kịp, thấy việc bất thiện thì như nhúng tay vào nước sôi.

见善如不及，见不善如探汤。
Kiến thiện như bất cập, kiến bất thiện như thám thang. 

Khổng Tử

 6 người thích      Thích

~*~

Nhân từ thì sống thọ, hung dữ sẽ sớm vong. 

仁慈者壽，凶暴者亡。
Nhân từ giả thọ, hung bạo giả vong. 

Thái Công

 6 người thích      Thích

~*~

Lấy sự giàu sang để lại cho con cháu thì mười phần hư chín chỉ còn lại một mà thôi. Làm điều thiện có lợi cho người khác, sau này con cháu được phúc lành. Làm điều có lợi cho người, cũng là có lợi cho mình. Ngày ngày đều làm điều tốt, thì có thiện tâm. Phải hết sức hết lòng làm điều lợi cho người. Thiên kinh vạn điển, hiếu nghĩa đi đầu; trên trời dưới đất, làm điều tốt là thứ nhất. 

為子孫作富貴計者，十敗其九。為人行善方便者，其後受惠。與人方便，自己方便。日日行方便，時時發善心。力到處，行方便。千經萬典，孝義為先；天上人間，方便第一。
Vi tử tôn tác phú quý kế giả, thập bại kì cửu. Vi nhân hành thiện phương tiện giả, kì hậu thụ huệ. Dữ nhân phương tiện, tự kỷ phương tiện. Nhật nhật hành phương tiện, thì thì phát thiện tâm. Lực đáo xử, hành phương tiện. Thiên kinh vạn điển, hiếu nghĩa vi tiên; thiên thượng nhân gian, phương tiện đệ nhất. 

Cảnh Hành Lục

 5 người thích      Thích

~*~

Người bậc trên, không dạy mà nên người lành; người bậc trung, dạy rồi sau đó ra người lành; người bậc dưới, dạy cũng chẳng nên người lành. Không dạy mà thiện, chẳng phải bậc thánh thì là gì? Dạy rồi sau đó thiện, chẳng phải bậc hiền thì gì? Dạy cũng bất thiện, chẳng phải đứa ngu thì là gì? Cái thiện, gọi là cát. Cái bất thiện, gọi là hung. Thế nào là cát? Là mắt không xem điều phi lễ, tai không nghe tiếng phi lễ, miệng không nói lời phi lễ, chân không bước vào nơi phi lễ, không kết giao với người không lương thiện, không lấy của phi nghĩa; gần người hiền như gần cỏ chi lan; tránh kẻ ác như sợ loài rắn rít. Người như vậy mà không không phải cát nhân, ta chẳng tin đâu. Thế nào là hung? Ngôn ngữ quỷ quyệt, hành động âm hiểm, không lợi không làm, mê đắm dâm dục, vui khi thấy kẻ khác mắc nạn, thấy ai hiền lành thì ghen ghét như kẻ thù, phạm phép hình như ăn cơm uống nước. Như vậy, có mắc họa nhỏ đi nữa cũng hại bản thân mình, mà phạm phải họa lớn thì hại cả dòng cả họ. Người như vậy mà không phải hung nhân, ta chẳng tin đâu. Lời truyện có nói: Cát nhân làm việc thiện, làm cả ngày chẳng đủ; Hung nhân làm việc ác, cũng làm cả ngày chẳng đủ. Các ngươi muốn làm cát nhân, hay muốn làm hung nhân? 

康節邵先生戒子孫 曰：“上品之人，不教而善；中品之人，教而後善；下品之人，教亦不善。不教而善，非聖而何？教而後善，非賢而何？教亦不善，非愚而何？是知善也者，吉之謂也。不善也者，凶之謂也。吉也者，目不觀非禮之色，耳不聽非禮之聲，口不道非禮之言，足不踐非禮之地。人非善不交，物非義不取。親賢如就芝蘭，避惡如畏蛇蝎。或曰：不謂之吉人，則吾不信也。凶也者，語言詭譎，動止陰險，好利飾非，貪淫樂禍，嫉良善如仇隙，犯刑憲如飲食，小則殞身滅性，大則覆宗絕嗣。或曰：不謂之凶人，則吾不信也。《傳》有之曰：‘吉人為善，惟日不足。凶人為不善，亦惟日不足。’汝等欲為吉人乎？欲為凶人乎？
Thượng phẩm chi nhân, bất giáo nhi thiện; trung phẩm chi nhân, giáo nhi hậu thiện; hạ phẩm chi nhân, giáo diệc bất thiện. Bất giáo nhi thiện, phi thánh nhi hà? Giáo nhi hậu thiện, phi hiền nhi hà? Giáo diệc bất thiện, phi ngu nhi hà? Thị tri thiện dã giả, cát chi vị dã. Bất thiện dã giả, hung chi vị dã. Cát dã giả, mục bất quan phi lễ chi sắc, nhĩ bất thính phi lễ chi thanh, khẩu bất đạo phi lễ chi ngôn, túc bất tiễn phi lễ chi địa. Nhân phi thiện bất giao, vật phi nghĩa bất thủ. Thân hiền như tựu chi lan, tị ác như úy xà hạt. Hoặc viết: bất vị chi cát nhân, tắc ngô bất tín dã. Hung dã giả, ngữ ngôn quỷ quyệt, động chỉ âm hiểm, hảo lợi sức phi, tham dâm lạc họa, tật lương thiện như cừu khích, phạm hình hiến như ẩm thực, tiểu tắc vẫn thân diệt tính, đại tắc phúc tông tuyệt tự. Hoặc viết: bất vị chi hung nhân, tắc ngô bất tín dã. "Truyện" hữu chi viết: 'Cát nhơn vi thiện, duy nhật bất túc. Hung nhân vi bất thiện, diệc duy nhật bất túc'. Nhữ đẳng dục vi cát nhân hồ? Dục vi hung nhân hồ?

Khang Tiết Thiệu

 5 người thích      Thích

~*~

Không bao giờ là việc đúng đắn khi bất cứ cá nhân nào hay chính quyền nào gây ra việc ác lớn nhân danh cái tốt giả thiết nào đó.

It is never right for any individual or government to do any vast evil as a means to some hypothetical good.

Leonard Woolf

Đọc thêm tại: https://www.tudiendanhngon.vn/danhngon/han-hoc-danh-ngon/thien-ac © TuDienDanhNgon.vn