HÁN HỌC DANH NGÔN VỀ LỄ NGHĨA

 

Vẻ đẹp của ngôn ngữ là kính cẩn mà ôn hòa.

言語之美，穆穆皇皇。
Ngôn ngữ chi mĩ, mục mục hoàng hoàng.

Lễ Ký

~*~

Không biết mệnh trời thì không thể làm người quân tử. Không biết lễ thì không thể tự lập thân. Không biết chữ tín thì không hiểu được người. 

不知命,无以为君子也；不知礼,无以立也；不知信,无以知人也。 
Bất tri mệnh, vô dĩ vi quân tử dã; Bất tri lễ, vô dĩ lập dã; Bất tri tín, vô dĩ tri nhân dã. 

Khổng Tử

~*~

Thơ có thể gây hứng thú làm điều tốt, lễ giúp ta lập thân, âm nhạc giúp ta tu dưỡng, hoàn thành nhân cách. 

兴於诗，立於礼，成於乐。
Hưng ư thi, lập ư lễ, thành ư nhạc. 

Khổng Tử

~*~

Cung kính mà không biết lễ thì khó nhọc, cẩn thận mà không biết lễ thì nhút nhát, dũng cảm mà không biết lễ thì loạn động, ngay thẳng mà không biết lễ thì gắt gao, mất lòng người. 

恭而无礼则劳,慎而无礼则葸，勇而无礼则乱,直而无礼则绞。
Cung nhi vô lễ tắc lao, thận nhi vô lễ tắc tỉ, dũng nhi vô lễ tắc loạn, trực nhi vô lễ tắc giảo. 

Khổng Tử

~*~

Nhà thịnh hay suy, không tại giàu sang hay nghèo hèn, chỉ tại có lễ nghĩa, hay không có lễ nghĩa.

Lục Cửu Uyên

~*~

Kính mà không trúng lễ gọi là quê mùa, cung cẩn mà không trúng lễ là nịnh nọt, dũng mãnh mà không trúng lễ là thô bạo. 

敬而不中礼，谓之野；恭而不中礼，谓之给；勇而不中礼，谓之逆。
Kính nhi bất trung lễ, vị chi dã; cung nhi bất trung lễ, vị chi cấp; dũng nhi bất trung lễ, vị chi nghịch. 

Khổng Tử

~*~

Vui cùng cực thì tất buồn, lễ thô thì không đầy đủ vậy. 

樂極則憂, 禮粗則偏矣。
Lạc cực tắc ưu, lễ thô tắc thiên hĩ. 

Lễ Ký

~*~

Đừng bất kính thì dung mạo sẽ nghiêm cẩn, lời nói sẽ an định, như vậy là đủ để trị an dân.

毋不敬，儼若思，安定辭，安民哉。 
Vô bất kính, nghiễm nếu tư, yên ổn từ, an dân tai. 

Lễ Ký

~*~

Công dụng của lễ nghi, hoà là quý.

禮之用, 和為貴。
Lễ chi dụng, hoà vi quý. 

Luận Ngữ

~*~

Lễ, đó là để định thân hay sơ, xét sự ngờ vực, phân biệt giống nhau và khác nhau, tỏ rõ đúng và sai. 

夫禮者, 所以定親疏, 決嫌疑, 別同異, 明是非也。
Phù lễ giả, sở dĩ định thân sơ, quyết hiềm nghi, biệt đồng dị, minh thị phi dã. 

Lễ Ký

~*~

Ra khỏi nhà thì trang trọng như đón khách quý; tiếp xúc người thì kính cẩn như đang hành lễ.

出門如見大賓，使民如承大祭。
Xuất môn như kiến đại tân, sử dân như thừa đại tế. 

Luận Ngữ

~*~

Lễ không cầu ở chỗ làm vui lòng người và cũng không ở chỗ rườm lời. Lễ không vượt qua tiết độ, không xâm phạm đến người khác, không khinh thường người khác. 

礼不妄说人，不辞费。 礼不逾节，不侵侮，不好狎。
Lễ bất vọng thuyết nhân, bất từ phí lễ bất du tiết bất xâm vũ bất hảo hiệp Lễ bất vọng thuyết nhân, bất từ phí. Lễ bất du tiết, bất xâm hối, bất hiếu nạp. 

Lễ Ký

~*~

Tổ tông dù xa, thờ cúng không thể không thành tâm; 
Con cháu dù ngu, kinh sách không thể không tìm độc.

祖宗雖遠，祭祀不可不誠；
子孫雖愚，經書不可不讀。
Tổ tông tuy viễn, tế tự bất khả bất thành;
Tử tôn tuy ngu, kinh thư bất khả bất độc.

Chu Tử Gia Huấn

~*~

TrongNơi trang trọng phải xuống xe
Những nơi miếu mạo xuống hè nhanh chân
Ra vào ngồi đứng càng thuần
Nếu không hợp lễ phải cẩn sửa ngay
Nói năng ăn uống cả ngày
Nếu không đúng lễ chữa ngay đừng nề

過闕則下，過廟則趨
出入起居，非禮不整
言語飮食，非禮不肅
Quá khuyết tắc hạ, quá miếu tắc xu
Xuất nhập khởi cư, phi lễ bất chỉnh
Ngôn ngữ ẩm thực, phi lễ bất túc

Minh Đạo Gia Huấn

Đọc thêm tại: https://www.tudiendanhngon.vn/danhngon/han-hoc-danh-ngon/le-nghia © TuDienDanhNgon.vn